Sociale kwaliteit in Zwolle
Steeds als het gaat ijzelen of sneeuwen spannen bewoners van een steil aflopend straatje in Arnhem waarschuwingslinten over de weg en zetten ze borden neer. Pas op. Spekglad! En dan gaan ze samen sleetje rijden over die heerlijke glijbaan. Pret, met chocolademelk en koek. Kijk, dát is sociale kwaliteit!
Sociale Kwaliteit. Het begrip stond centraal in het derde Mooiwaartscafé in Zwolle, op 11 december 2015, dat we samen met Het Oversticht organiseerden. Sociale kwaliteit als aspect in de planvorming rond de ‘spoorzone’, ofwel het stationsgebied in de provinciehoofdstad. Hoe maak je de plannen zo, dat mensen zich zo’n gebied toe eigenen? Natuurlijk door bewoners en gebruikers er altijd bij te betrekken, door in het plan ook steeds aandacht te hebben voor de toekomstige gebruikers en het mogelijk te maken dat zij zich in zo’n gebied gaan thuis voelen. Dat het ‘hun’ gebied wordt.
Kan je dat ontwerpen? was de vraag aan één van de discussietafels. Kan je waarborgen dat sociale kwaliteit ontstaat? Nou nee, die sleetjes-baan in Arnhem is niet ‘ontworpen’, integendeel: juist in weerwil van de regels die bepalen dat de straat voor auto’s is, pakken de bewoners hem terug voor hun eigen behoefte.
Wat wel helpt is het ontwerpen van enige ‘overmaat’ die letterlijk ruimte schept voor het toe-eigenen van een gebied door gebruikers en bewoners. Het gaat niet louter om fysieke ruimte, maar vooral ruimte in je hoofd en ruimte in de regels. Niet meteen denken dat een piano op een station ongetwijfeld vernield wordt, maar geloof in de behoefte van mensen om te spelen. Je kan sociale ontmoeting en mentaal eigenaarschap niet ontwerpen, maar je kan het natuurlijk wel erg fout doen – waardoor in het ruimtelijk ontwerp de gunstige condities voor sociale kwaliteit geheel ontbreken.
Wat helpt is een geniaal idee – in de spoorzone bijvoorbeeld een voetbalkooi voor de deur van het stadskantoor, voor een pooltje tussen de langslopende studenten en de pauzerende ambtenaren – en support om dat idee ook vorm te geven.
Kwaliteit, ook sociale kwaliteit, ontkiemt in de harten van mensen die iets willen. Zij ontmoeten mensen die die wens kunnen vormgeven en tot stand kunnen brengen, in overleg met de omgeving. En dat gebeurde tijdens het Mooiwaartscafé. Er werden verhalen uitgewisseld, er werden dealtjes gesloten, verbeeldingen geschetst en één ding staat vast: nu wethouder Ed Anker tijdens een potje voetbal op de spekgladde bestrating voor het stadskantoor onderuit gleed en zijn jasje besmeurde is de vraag niet meer of, maar wanneer die voetbalkooi er komt.
Ruimtelijke kwaliteit + sociale kwaliteit: dat is omgevingskwaliteit.
Lees het Werkschrift Sociale Kwaliteit van Het Oversticht, met de lessons learned in de Spoorzone Zwolle
Zie ook de video’s:
impressie Mooiwaartscafé #3
Sociale Kwaliteit in de Spoorzone
En de blogs:
