Café #5 was in Waterloopbos

De kwaliteitscommissies zijn nog niet klaar voor de Omgevingswet, maar wel op weg, klonk het in het Mooiwaartscafé aan de rand van het Waterloopbos.

‘Commissie’. Hmm, commissie, dat suggereert afstand en een kloof tussen gewone mensen en beoordelaars. Misschien moeten we het daar maar niet meer over hebben, en welstandscommissies al helemaal niet: we zijn op zoek naar mensen die meedenken, die belangen samenbrengen, die oplossingen aandragen.

Snel naar de mestvaalt dus, naast de ‘welstand’ die door de Mooiwaarts-cafégangers in Marknesse al even vlot is afgeserveerd. Het vijfde Mooiwaartscafé was aan het randje van de Noordoostpolder neergestreken voor een borreldebat over de vraag of de welstandscommissies (en hun erfopvolgers, de commissies ruimtelijke kwaliteit) wel klaar zijn voor de taak die de Omgevingswet van ze vraagt.

Verbindingen
De integrale werkwijze die de Omgevingswet propageert is geen simpele opgave. Columnist Leen Verbeek – Commissaris der Koning van Flevoland en voorzitter van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit – signaleert wat vertwijfeld dat er aan vele erudiete beleidstafels gesproken wordt over ruimtelijke kwaliteit, bijvoorbeeld in de Deltametropool en in het verband van de Raad van Europa, maar dat de verbinding met het handwerk van alledag in adviescommissies ontbreekt. De ervaringen van kwaliteitsadviseurs bereiken de beleidstafels niet, en de beleidsvernieuwing sijpelt niet door naar de concrete projectopgaven. Nederland loopt bepaald niet voorop bij het integreren van beleidsvelden en het betrekken van burgers bij de stad. Integraal werken wordt lastig als je zelfs binnen je eigen vakgebied de verbindingen niet legt.

Verzoenen
De cultuuromslag die nodig is, voert weg van het toetsen aan een minimumgrens (‘niet strijdig met redelijke eisen van welstand’) en toe naar het stimuleren van omgevingskwaliteit. Dat vereist een ‘supermens’, die vakkundig is en relativerend; die de onuitgesproken belangen van omwonenden in een project een stem kan geven en door ontwerpend onderzoek kan verzoenen met de belangen van grondeigenaren; die de economie zijn plaats wijst naast de zachte belangen van landschap en schoonheid. De supermens beschikt over oplossingsgerichte en paraat toepasbare kennis op alle maatschappelijke terreinen: kennis van grondpolitiek en exploitatieplannen, maar ook van waterstromen, van gezondheid en milieu, van architectuur, wegenbouw en stadssociologie.

Organisatie Mooiwaarts kondigde in Marknesse het project De Omslag aan, dat die noodzakelijke cultuurverandering handen en voeten gaat geven. Met inspiratie uit deze bijeenkomst, waarop men tegelijk constateerde nog lang niet opgewassen te zijn tegen deze taak én met aanstekelijk elan het nieuwe gebied in kaart bracht.