Eerste Mooiwaartstrofee voor Dennis Straat
Wethouder Dennis Straat (VVD) van Zaanstad ontving op zijn afscheidsreceptie als wethouder de Mooiwaarts-trofee voor de vernieuwende wijze waarop Zaanstad omgaat met ruimtelijke kwaliteit. De initiatiefgroep Mooiwaarts waardeert de manier waarop Zaanstad het gezond verstand en de inspiratie voorrang geeft boven strakke regels en onwrikbare kaders.
Op het Hembrugterrein legt Zaanstad zo min mogelijk beperkingen en verboden op. Voor ondernemers en bewoners is dat risicovol: omdat bijna alles mogelijk is, weet je niet precies waar je aan toe bent. Maar voor de kwaliteit van het gebied in de toekomst geeft zo’n aanpak enorme kansen.
Een waardevolle leefomgeving ontstaat niet door regels, wetten en normen. Ze ontkiemt in de harten van mensen, en wordt werkelijkheid waar visie, vakmanschap en daadkracht een verbinding aangaan met de omgeving. Dat schreef Mooiwaarts in het “Pleidooi voor een waardevolle leefomgeving”. De grote uitdaging waar gemeenten voor staan is om die ontmoeting van initiatief, ontwerp, omgeving en overheid niet in regels en randvoorwaarden dood te slaan, maar ruimte te scheppen voor culturele, sociale en economische experimenten.
Het experimentele Hembrug-bestemmingsplan, dat vorig jaar werd vastgesteld, loopt vooruit op de komst van de Omgevingswet. Bij het maken van dit plan zijn de gebiedskwaliteiten, zoals de schoonheid van de natuur en van de historische gebouwen, centraal gesteld. In het gesprek met de omwonenden bleek dat een belangrijke keuze. De zoektocht naar gemeenschappelijke waarden inspireert en verbindt mensen.
Het plan van Zaanstad sluit in belangrijke mate aan op de 10 principes voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit, die door Mooiwaarts in het Schetsboek OOK zijn beschreven. Over drie jaar moeten alle gemeenten hun bestemmingsplannen vervangen door een Omgevingsplan.
Hoogtepunt
Het Hembrugplan staat niet op zichzelf, maar is het voorlopig hoogtepunt in een ontwikkeling die al jaren aan de gang is en met MAAK Zaanstad, het toekomstplan tot 2040, ook nog wordt voortgezet. Met het baanbrekende en langdurig volgehouden Inverdan-project hervond Zaanstad zijn identiteit. Het erfgoed – de Zaanse kleuren en de houtbouwtraditie – kreeg hernieuwde aandacht en een hedendaagse vertaling in ‘het nieuwe Zaanse huis’. Het Zaan-IJ project verbreedt de zoektocht naar de Zaanse identiteit vervolgens, met de herontwikkeling en intensivering van het gebruik langs de Zeven Zanen. Via het Hembrugterrein en straks de Achtersluispolder wordt de sprong naar het IJ en naar Amsterdam gemaakt.
Ook het alledaagse
Naast deze spraakmakende projecten schenkt Zaanstad aandacht aan de kwaliteit van het alledaagse: in naoorlogse wijken zoals Poelenburg wordt ruimtelijke kwaliteit gekoppeld aan sociale kwaliteit. Er is veel zorg, aandacht en hulpvaardigheid rondom de ‘gewone’ bouwplannen, bij renovaties van historische bouwwerken en herbestemming van leegstaande gebouwen.
De nieuwe posities die de ambtenaren, politici, de inwoners en ondernemers en de onafhankelijke adviseurs van MOOI Noord-Holland hierin zoeken tonen aan dat het Zaanstad menens is met de nieuwe rol. Dennis Straat heeft de afgelopen jaren veel energie gestoken in deze vernieuwing, en speelde voor de Omgevingswet ook buiten de gemeente een voortrekkersrol. Natuurlijk deed hij dat niet alleen. Als het gezicht van een bevlogen ambtelijk team en een collegiaal college ontvangt hij deze trofee.
De Mooiwaarts-trofee wordt onregelmatig, ongeveer twee keer per jaar, uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de vernieuwing van de ruimtelijke kwaliteit. De trofee bestaat uit een neutraal oppervlak, waar elke volgende trofee-winnaar een nieuw bouwsteentje aan bijdraagt. Na vijftien winnaars vormt de gevulde ‘maquette’ het beeld van een gezamenlijk gegroeide, veelkleurige omgeving.